Na koniec garść praktycznych wskazówek, które mogą okazać się pomocne przy planowaniu i realizacji rejsu:
Co zabrać na rejs na Sporadach?
Wybierając się na jacht w Grecji, pamiętajmy o zabraniu lekkich, przewiewnych ubrań na dzień (szorty, T-shirty, stroje kąpielowe) oraz czegoś cieplejszego na wieczór (cienka bluza lub wiatrówka – wieczory na morzu potrafią być chłodniejsze). Koniecznie pakujemy nakrycie głowy, okulary przeciwsłoneczne i krem z wysokim filtrem – słońce egejskie jest bardzo silne. Przyda się także obuwie z jasną gumową podeszwą, która nie zostawia śladów na pokładzie (trampki lub specjalne buty żeglarskie). Warto spakować własny lekki śpiwór lub kocyk (niektóre czartery zapewniają pościel, ale śpiwór bywa praktyczny na pokładzie). Rękawiczki żeglarskie ochronią dłonie przy pracach na linach, a płetwy z maską urozmaicą postoje na kotwicy. Nie zapomnijmy o ręczniku szybkoschnącym, przyborach toaletowych i lekach osobistych. Dobrze mieć także latarkę czołówkę (przydatna nocą) i zapas worków na śmieci. Uwaga: pakujemy się w miękkie torby/plecaki, nie w twarde walizki – na jachcie przestrzeń jest ograniczona, a miękką torbę łatwo zwinąć i schować. Dokumenty (dowód, patent żeglarski jeśli prowadzimy samemu, ubezpieczenie podróżne) trzymajmy w wodoodpornym etui.
Bezpieczeństwo i nawigacja na Sporadach
Sporady to dość bezpieczny akwen, ale jak zawsze – warto mieć aktualne mapy (papierowe lub elektroniczne) i na bieżąco sprawdzać prognozy pogody (np. przez aplikacje jak Windy, MeteoBlue czy grecki serwis Poseidon). Szczególną ostrożność należy zachować przy podejściu do płytkich portów – np. Skiathos ma stosunkowo płytkie wejście, które przy silnym wietrze północno-wschodnim może być trudne. Z kolei na trasie Volos–Skiathos trzeba uważać na liczne promy i wodoloty kursujące między lądem a wyspami. Dobrze jest słuchać nasłuchu na kanale VHF 16 oraz lokalnych komunikatów (np. o ćwiczeniach wojskowych w okolicy Skyros).
Cumowanie w portach na Sporadach
Greckie porty różnią się od np. chorwackich marin – często to tzw. town quay, czyli miejska keja, bez stałej obsługi. Zazwyczaj cumowanie odbywa się na kotwicy dziobowej i cumach rufowych do nabrzeża (tzw. sposób śródziemnomorski). W niektórych miejscach (Skiathos, Skopelos) można trafić na mooringi (linie cumownicze) – korzystamy z nich, jeśli są dostępne. Ważne jest solidne rzucenie kotwicy – w popularnych portach kotwice jachtów mogą się krzyżować, więc staramy się rzucać kotwicę prostopadle do kei i wypuszczać odpowiednią ilość łańcucha. Jeśli dojdzie do zahaczenia cudzej kotwicy, nie panikujmy – to się zdarza, najlepiej dogadać z sąsiadem odplątanie podczas odchodzenia. W Grecji często nikt nie pomaga przy cumowaniu (chyba że życzliwy sąsiad z innej łódki), dlatego załoga powinna przygotować się wcześniej: odbijacze na burcie, cumy gotowe do wyrzucenia na ląd, kotwiczny na stanowisku. Gdy stoimy przy kei miejskiej, zazwyczaj prąd i wodę uruchamia się za pomocą kart pre-paid (do kupienia w kiosku portowym lub u harbormastera, jeśli jest). Wiele portów na Sporadach to jednak tanie lub darmowe postoje – trzeba tylko rano przygotować drobne na pobranie opłaty przez lokalne władze (jeśli się zjawią). Przeciętny koszt nocy to od kilku do kilkunastu euro w zależności od wielkości jachtu i wyposażenia. Dla przykładu, za 40-stopowy jacht często płaciliśmy 5–10€ za port (plus ewentualnie parę euro za wodę/prąd). Wiele miejsc – zwłaszcza małe porciki jak Steni Vala, Loutraki, Linaria – nie pobiera opłat w ogóle, licząc że wydamy coś w lokalnych tawernach. Co więcej, w Grecji można spotkać tawerny z własnymi pomostami/bojami, gdzie cumowanie jest bezpłatne dla gości restauracji. Korzystajmy z tego, ale pamiętajmy o etykiecie: wypada zjeść posiłek w tawernie, jeśli korzystamy z ich infrastruktury.
Kotwiczenie na dziko na Sporadach
Sporady oferują wspaniałe zatoki do kotwiczenia, ale pamiętajmy o kilku zasadach. Po pierwsze, zwracamy uwagę na rodzaj dna – najlepszy jest piasek, który zapewnia dobre trzymanie kotwicy. Unikamy rzucania kotwicy na łąkach trawy morskiej (Posidonia) – nie tylko słabo trzyma, ale też jest to cenny ekosystem chroniony prawem. W wielu zatokach, np. na Skopelos czy Alonnisos, są obszary piaszczyste idealne do kotwiczenia tuż obok obszarów z trawą – starajmy się celować w piasek (pomaga czysta woda i okulary polaryzacyjne, by ocenić dno). Po zarzuceniu kotwicy zawsze włączamy wsteczny bieg, by kotwica się wgryzła – upewniamy się, że trzyma zanim zostawimy jacht samemu sobie. Przy nocowaniu na kotwicy dobrze jest ustawić alarm dryfu na GPS oraz sprawdzić prognozę na noc (czy wiatr nie zmieni kierunku). Między jachtami na kotwicowisku zachowujemy bezpieczny dystans – brać poprawkę, że mogą obrócić się po zmianie wiatru.
Podejście do Skyros – Ważna informacja!
Jeśli planujemy rejs na Skyros, monitorujmy prognozy uważnie. W przypadku intensywnego meltemi powyżej 6°B, przelot na Skyros i powrót może być uciążliwy (wysoka fala). Wówczas lepiej rozważyć pozostanie na północy archipelagu. Gdy już płyniemy na Skyros, najlepszą porą jest rano (przed wzmocnieniem wiatru). Port Linaria jest świetnie osłonięty, ale mały – warto nawiązać kontakt przez VHF z obsługą przed wejściem, często odpowiadają i pomagają z miejscem.
Żegluga z wiatrem i pod wiatr
Charakterystyczne dla Sporad jest to, że rano często będziemy płynąć na silniku (przy słabym wietrze), a popołudniami zarefujemy żagle przy mocniejszych podmuchach – planujmy więc dłuższe przeloty tak, by trudniejsze odcinki przypadały na pierwszą połowę dnia, gdy wiatr jest jeszcze umiarkowany. Meltemi (NE) oznacza, że płynąc na wschód (z Volos na wyspy) mamy przeważnie wiatr w dziób, a wracając – z rufy lub baksztagu. Warto tak ustawić kolejność odwiedzania wysp, by te najdalsze (Alonnisos, ewentualnie Skyros) osiągać jednym halssem i potem wracać z wiatrem. Np. trasa Volos–Skiathos–Skopelos–Alonnisos–Volos daje przy meltemi odcinek pod wiatr tylko pierwszego dnia, a resztę z wiatrem lub bokiem.
Lokalne ciekawostki i zwyczaje panujące na Sporadach
W portach Sporad nieraz spotkacie się z przejawami greckiej gościnności. Np. w Linaria na Skyros manager portu wieczorem roznosił żeglarzom słynne ciasteczka migdałowe amygdalota. Na Alonnisos rybak może zaproponować świeżo złowione ryby prosto z łodzi. W małych portach, gdy zacumujecie, często podejdą pogawędzić miejscowi – chętnie opowiedzą o swojej wyspie, zapytają skąd jesteście. Warto mieć na jachcie małą flagę polską – gdy Grecy dostrzegą, że jesteście z Polski, nieraz reagują entuzjastycznie (Polacy są lubiani za serdeczność i zamiłowanie do Grecji).
Koszty na miejscu
Poza kosztem czarteru, uwzględnijmy budżet na paliwo (przy sprzyjającym wietrze zazwyczaj niewielkie zużycie – może 50–100€ za tydzień), opłaty portowe (symboliczne – razem może 30–50€ za tydzień, jeśli w ogóle) oraz wyżywienie. Jedzenie w sklepach ma ceny zbliżone do polskich lub nieco wyższe (niektóre produkty importowane droższe). Obiady w tawernach kosztują około 12–20€ za osobę (w zależności od dań i czy zamawiamy owoce morza). Wstępy do atrakcji turystycznych są znikome albo darmowe – większość wrażeń na Sporadach zapewnia nam natura.
Podsumowanie – Na co uważać na Sporadach?
Podsumowując w punktach, na co powinni uważać żeglarze na Sporadach:
- Wiatr i pogoda: Obserwuj prognozy meltemi. Przy silnych wiatrach unikaj otwartych odcinków (Skyros) i północnych kotwicowisk. W razie sztormu schroń się w portach (Volos, Skiathos, Skopelos, Patitiri – wszystkie dobrze osłonięte). Pamiętaj, że po silnym wietrze w dzień, nocą warunki się uspokajają– nie bój się wyruszyć wcześnie rano, jeśli poprzedniego dnia było za mocno.
- Żegluga nocna: Unikaj pływania nocą pomiędzy wyspami – nie ma takiej potrzeby, a trudniej dostrzec ewentualne sieci rybackie czy nieoświetlone boje. Lepiej stanąć wcześnie i cieszyć się wieczorem na kotwicy.
- Rafy i płycizny: Rejon Sporad nie obfituje w niebezpieczne mielizny, ale kilka wyjątków jest. Np. w wejściu do Volos rozciąga się płytka rafa – trzeba ściśle trzymać się toru wodnego. Przy niektórych wysepkach parkowych mogą wystawać skały tuż pod powierzchnią – obserwuj uważnie mapę i wodę (szczególnie w jaskrawo błękitnej wodzie widać jasne plamy płytkich miejsc).
- Promy: W portach Skiathos, Skopelos i Alonnisos działają promy pasażerskie. Ich manewry generują fale – uważaj przy cumowaniu (nie stawaj w miejscach zarezerwowanych dla promów, zwykle oznaczonych).
- Słońce: Nie lekceważ słońca – odwodnienie czy udar słoneczny potrafi popsuć rejs. Pij dużo wody, noś czapkę, w godzinach największego upału chroń się w cieniu bimini.
- Oszczędzanie wody i prądu: Na jachcie zbiorniki wody są ograniczone – korzystaj z prysznica „marynarskiego” (zmoczyć – zakręcić wodę – namydlić – spłukać). Woda pitna: warto mieć zapas w butlach. Prąd w portach bywa cenny, więc ładuj urządzenia gdy jest okazja. Gdy stoisz na kotwicy, nie zostawiaj włączonych niepotrzebnie świateł czy urządzeń (poza oświetleniem kotwicznym w nocy).
- Insekty: Na niektórych wyspach mogą dokuczać osy (zwłaszcza przy jedzeniu na pokładzie w zatokach) – dobrze mieć ze sobą świece dymne lub pułapki na osy. Komary nie są dużym problemem na otwartym morzu, ale w portach i nad ranem mogą się pojawić – repelent warto mieć.
Mając na uwadze powyższe wskazówki, Wasz rejs po Sporadach powinien przebiec bezproblemowo. Grecy mają powiedzenie „siga siga” – czyli „powoli, spokojnie” – i to dobre motto na żeglowanie w tym regionie. Nigdzie się nie spieszymy, chłoniemy piękno przyrody i cieszymy każdą chwilą.
